DNA ile başladım ki akıllar daha çok karışsın :) şaka tabi güzel bir cümle okuduğum bir kitaptan alıntı evrimle ilgili... Bugüne kadar çokça evrim kitabı okumaya çalışıp her defasında yarım bırakmış biri olarak diyebilirim ki ne kalınlığı inceliği ne açıklayıcılığı ya da karmaşıklığı değil; evrimin kendisi korkutucu bir konu, anlamayacakmışsınız gibi bakınca anlayamıyorsunuz. O kadar yıllık biyoloji eğitimi tuğla kadar evrim kitapları okumak kesinlikle işe yaramıyor. Sonunda ben bir evrim kitabı yazacağım bu var aklımda kesinlikle...
Evet şimdi konumuza dönelim ne diyordum? Evet DNA ve tabi ardından virüsler. Şimdi öncelikle virüslere başlamak için belirli bir önyargıyı atmak gerek kafalardan; virüsler canlı mı cansız mı? Bundan önce evvela yapısı bilinecek mekanizması anlaşılacak ki diğer canlılarla ya da cansızlarla bir karşılaştırma yapmak mümkün olsun.
Başlıyorum. Kafa karışıklığına hazır olun: küçük olsalar dahi bir o kadar da karmaşıklar gizemleri burada. Hepsi ayrı bir karakter ayrı bir kişilik. Farklı koşulları, adaptasyonları, modifikasyonları ve istekleri var. Anlamak için uzman olmak gerekiyor burada yapacağım rehberlikle kendi hayatımız için kendi uzmanımız olacağız.
BAŞLIYORUZ VİROLOJİ DERS 1...
Virüs kelimesi birebir yazılışıyla Latince’de “yapışkan sıvı, zehir, iğrenç koku anlamına gelmektedir. Zararlı etkilerinden dolayı ilk önce zehir oldukları düşünülen virüslerin adı günümüze kadar gelmiştir. Tütün mozaik virüsü (TMV) 1892’de ilk defa tarif eden Iwanowski, Viroloji’nin kurucusu olarak bilinmektedir. O günden bu güne önemli gelişmeler kaydedilen bu alanda hala kafa karıştıran sorular bulunmaktadır. Lwoff’un 1957’de virüsler için önerdiği tarif göz önüne alınırsa, virüsler zorunlu hücre içi paraziti olan, replikasyon (kopya çıkma) yolu ile çoğalan tek tip nükleik asit içeren, enerji üretebilecek veya makromolekül sentezleyebilecek organelleri olmayan, antibiyotiklere duyarsız en küçük enfekte edici etmenlerdir.
Bilimin adım adım ilerlediği günümüzde virüslerin ne oldukları konusundaki yaklaşımlar sürekli olarak değişmektedir. İlk önce yalnızca bir zehir oldukları düşünüldü, daha sonra yaşam formları oldukları sonra biyolojik kimyasal oldukları... günümüzde ise canlılık ile cansızlık arasında gri bir bölge olarak anılıyorlar. Bunun nedeni canlılığın tanımında bulunan “kendine benzeyen yaşam formları oluşturma (üreme)” yetenekleri, tamamen yakınlarında başka canlı hücrelerin bulunmasına bağlı. Ancak virüsler istenildiği kadar canlılıktan uzak kabul edilirse edilsin, canlılığın geri kalanı üzerindeki etkileri çok büyüktür. Onlar, biyokimya, tıp ve biyoloji dünyaları arasında devamlı olarak değişen sınırlar arasında yaşamın kıyısında dolaşıyorlar.
Mekanizmalarına hızlıca bir gözatmak gerekirse; kendi halindeki bir virüs belki bir canlıdan çok kimya deposuna benziyor fakat canlı bir hücreye girdiği an işler değişiyor. Kılıfından kurtuluyor genlerini açığa çıkartıyor hatta yalnızca açığa çıkartmakla kalmayıp konak hücresini sentez yollarını da tamamen ele geçirerek, kendi genetik maddesindeki bilgide şifreli olan proteinleri sentezlettiriyor. Böylece hücrenin içinde kendini çoğaltmış oluyor ve başka hücrelere de hastalık bulaştırabilecek “yavrular” oluşturuyor. Bazı araştırmacılar, bu halleri ile virüsleri bir “ödünç yaşam formu” olarak tanımlıyorlar. Ancak kendi başlarına üreyememelerine rağmen konak olarak kullandıkları diğer canlı hücrelerin davranışlarını kendi istekleri doğrultusunda değiştirmek konusunda oldukça yetenekliler. Aslında bir canlılık özelliği olan başka bir yönü de genetik madde bulundurmasıdır. Önemli olan kalıtım maddesinde saklı olan bilgiyi kullanarak, yaşamın devam edebilmesi için gerekli proteinleri sentezleyebilmesidir. İşte bu yüzden virüsler bu noktada eksiktirler. Çünkü bu işi yapabilecek olan ribozom organellerinden ve protein sentezinde görev alan diğer mekanizmalardan yoksundurlar. Bu nedenle başka canlı hücrelere gereksinim duyarlar.
Virüs genomunu hücre dışında taşıyan, onu olumsuz koşullardan koruyan konak hücreyi tanıyarak ona tutunan ve genomun konak hücre içine girmesini sağlayan protein kılı çok az sayıda protein türüne tekrarlı şekilde düzenlenip bir araya gelmesiyle oluşur. Bazı virüsler konak hücreden tomurcuklanarak ayrılırken önceden kendi proteinlerini de ekledikleri hücre zarından bir parçayı protein kılıf üzerine alarak hücreden ayrılırlar. Protein kılıf üzerindeki bu yapı “zarf”tır. Zarflı virüsler çevresel koşullara yapılarındaki lipitlerden dolayı daha hassastırlar. Ayrıca bu virüsler konak hücreden tomurcuklanarak birebir çıktıkları için konağın yol açmaz, çok daha uzun süreli ve dirençli hastalıklara neden olur. Diğer virüs gruplarından çıplak olanlar ise üredikleri hücreden otoliziz (hücrenin kendiliğinden erimesi) ile olgunlaşırlar.
Genetik bilgi taşıma açısından çok çeşitli olan virüslerde DNA’nın çift sarmal veya RNA’nın tek sarmal olması gibi kurallar geçerli değildir. Lineer (iplikli ve dairesel olabilen, artı veya eksi olabilen) nükleik asit yapıları sınıflandırma da kullanılan özelliklerindendir.
Asla bitmeyecek olan tartışmanın nedeni, yeri geldiğinde tarihin akışını değiştiren hastalıkların nedeni, uzay çağında olmamıza karşın yenik düşebildiğimiz tek “ödünç yaşam formu” virüsler. Canlı mı cansız mı tartışması süregeledursun ince pamuk ipliğinde yürüyen bu hayaletler canlılığımızı kullanmaya ne yaparsak yapalım her geçen gün devam etmekte. Tabiatlarını anlamak bazı zamanlar yetmiyor. İlaç, aşı, tedavi yeterli olmuyor ve onlar hala her geçen gün geçmişi taşıyarak yaşamaya devam ediyorlar.
Gelelim özelliklerine:
I.VİRÜSLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Bakteri, mantar ve parazitlerin aksine virüsler hücre değildir, yani bağımsız üreme yetenekleri, çekirdekleri ve ribozom, mitokondri ve lizozom gibi organelleri yoktur.
Virüsler hücrelerden daha küçüktür ve ışık mikroskobunda görünemezler.
Virüs-Hücre Karşılaştırması
Özellik Virüsler Hücreler
Nükleik asit tipi Sadece DNA veya RNA DNA ve RNA
Proteinler Az sayıda Çok sayıda
Lipoprotein zarı varlığı Bazı virüslerde zarf var Hücre zarı var
Ribozomlar Yok Var
(Arenavirüslerde işlevi
bulunmayan birkaç tane bulunur)
Mitokondriler Yok Ökaryotik hücrelerde var
Enzimler Yok veya az Çok sayıda
İkiye bölünme veya Mitoz Yok Var
Boyutları, şekilleri ve davranışları çok farklı olmakla birlikte, bazı ortak özellikleri bulunur: Tüm virüsler zorunlu hücre içi parazitleridir. Enerji metabolizması için hiçbir enzimleri bulunmadığından, makro molekülleri biyosentezinde tamamen konak hücreye bağımlıdırlar. Ayrıca sadece tek tip nükleik asit (DNA veya RNA) bulundururlar. Virüsün genomu, proteinden veya protein lipit karışımından meydana gelen koruyucu kabuk içinde bulunur.
Virüslerin çapı 20-300 nm arasında değişir. Bu da yaklaşık olarak en büyük protein ile en küçük hücre arasındaki büyüklük aralığını karşılık gelir. Şekilleri çoğunlukla yumurta, çomak, mermi veya tuğla gibi konuşma dilinden alınan sözcüklerle tanımlanırsa da aslında tam bir geometrik simetri gösteren karmaşık yapılardır.
Doğada var olan virüsler, doğadaki hemen hemen tüm organizmaları enfekte ederler.
a. Bakteriyofajlar (bakteri virüsleri) hemen hemen tüm bakteri gruplarında yaygındır.
b. Bitki virüsleri arasında hem tam virüsler hem de viroidler (küçük, kapsulsüz, dairesel DNA molekülleri) bulunur.
c. Hayvan virüsleri, böcekleri ve omurgalıları, bazen de her iki türü enfekte eden çok çeşitli virüs gruplarını içerir.
A.Virüslerin Yapısı
Tüm virüsler kapsid adı verilen koruyucu bir tabaka ile kaplanmış bir nükleik asit genomundan oluşur. Virüs taneciklerinin biçimini virüsün protein örtüsündeki kapsid denilen alt birimlerin dizilişi belirler. Nükleik asit ve kapsidten oluşan yapının tümüne nükleokapsid denir. Sadece virüsler tek iplikli DNA yada tek veya çift iplikli RNA dan oluşan genetik materyale sahiptir. Nükleik asit doğrusal veya dairesel olabilir. DNA daima tek bir molekül iken RNA ya tek bir molekül halinde veya çok sayıda parçalara ayrılmış halde bulunabilir.
Diploit olan retrovirüsler dışında virüsler haploittir. Yani genlerinin sadece tek bir kopyasını taşırlar. Tam bir virüs partikürüne virion denir. Viron ya sadece viral nükleokapsitten (çıplak kapsitli virüs) veya bir zarfla çevrili nükleokapsitten (zarflı virüs) meydana gelir.
1.Kapsid ve Simetri: Nükleik asit kapsomer adlı alt birimlerden oluşan protein örtüsüyle yani kapsidle kaplıdır. Kapsomerlerin dizilişi virüsün geometrik simetrisini verir. Virüsün kapsidinde iki tip simetri bulunur ki bunlar sınıflandırma da rol oynar (Ayrıca simetrisi olmayan virüslerde bulunur bunlara kompleks veya karmaşık yapılı virüsler denir). İkozahedral, kapsomerler 20 üçgenin bir çember oluşturacak şekilde dizilmesiyle simetrik bir görünüm almışlardır (ikozahedron). Helikal, kapsomerler çubuk şeklinde içi boş bir yay yapacak şekilde dizilmişlerdir. Bu yay sıkı veya esnek olabilir. Her iki form çıplak nükleokapsit veya bir dış zarf örtüsüyle birlikte bulunabilir.
Virüs taneciğinin birbirinin aynı protein alt biriminden oluşmasına avantajları bulunmaktadır. Bunlar: Daha az bilgi gerektirmesi, herhangi bir enzim veya enerji gereksinimi olmadan kendi kendini düzenlenebilmesidir.
Bir deney tüpüne hücresiz halde arıtılmış nükleik asit ile arıtılmış protein beraberce konulduğunda herhangi bir enerji veya enzim gerekmeden işlevsel virüs taneciği kendiliğinden oluşur. Ayrıca viral kapsidin virionda önemli fonksiyonları bulunmaktadır: Virüs partikülüne morfolojik karakterini verme, viral nükleik asidin paketlenmesi için uygun bir kılıf oluşturma, viral nükleik asidin çevresel etkilerden (nükleaz) korunmasını sağlar, virüse antijenik özellik vermek, virüsün ürediği konak hücreye olan özgüllüğüne taşımak olarak söylenebilir.
2.Zarf: Virüse özgün protein ile konak hücre zarından türemiş, lipidden oluşan bir lipoprotein zardır. Ayrıca yüzeylerinde virüsün hücreye girişi sırasında konak hücre reseptörlerine bağlanmayı sağlayan dikensi çıkıntılar şeklinde gliko proteinleri sık sık rastlanır. Bir diğer protein olan matriks proteini ise kapsid proteinleri ile zarf arasındaki etkileşime aracılık eder. Zarflı virüslerde zarf ile nükeokapsid arasındaki mesafeye tegüment denir. Genel olarak zarfın varlığı, virüste, kararsızlığa neden olur. Sadece nükleik asit ve kapsid proteinlerine sahip zarfsız virüslere oranla ısı, deterjanlar, alkol, eter ve benzeri maddeler gibi lipid çözücülere daha çok duyarlıdır. İster kapsid proteini ister zarf glikoproteinleri olsun virüsün yüzey proteinleri konakta bağışıklık yanıtının gelişmesini uyaran temel antijenlerdir.
3.Nükleik Asit: Virüslerde tek veya çift sarmallı olabilen, tek tip nükleik asit bulunur.
a)Yapı: Saflaştırılmış virüslerden elde edilen nükleik asitlerin yapı ve boyutları birbirinden çok farklıdır. Dairesel ve segmentasyon açısından bazı ayrıcalıklar dışında çoğu tek ve lineer moleküllerdir. Ayrıcalıkları sıralayacak olursak: Papovavirüslerin DNA’sı çift sarmallı, kovalent bağlarla kapatılmış bir daire veya çok bükümlü şekildedir. Bir çok RNA virüsünün genomu bölmeli olup, bu bölmelerin sayısı iki (arenavirüslerde) ile onbir (rotavirüslerde) arasıdna değişmektedir. Polariteyi ele alacak olursak virüslerdeki tek sarmallı RNA, mRNA veya anti-mRNA şeklindedir. Artı sarmallı RNA doğrudan mRNA işlevi gören tek sarmallı RNA’dır. Artı polariteye sahip olduğu düşünülmektedir. Eksi sarmallı RNA ise işlev görebilmesi için, viral RNA polimeraz (tıranskriptaz) tarafından tamamlayıcı bir sarmalın sentezlenmesi gerekmektedir. Temel bileşimi göz önüne alacak olursak viral DNA’larda bileşim poxvirüslerde %36 G+C (Guanin+Citozin)’den, herpesvirüslerde %70 G+C’ye kadar değişen oranlarda olabilmektedirler. Birçok viral DNA’nın ve bazı RNA’ların ucunda gereksiz nükleotit dizileri bulunur. Bağlanmış molekülleri düşünecek olursak bazı viral DNA’larda örneğin poxvirüslerinkinde sarmallar arası çapraz bağlanma olur. Birçok viral nükleik asit örneğin pikornavirüslerinkinde ise proteine kovalent bağlarla bağlanırlar.
Şimdilik örnek olması için birkaç fotoğrafla virüsleri gösteriyorum ileride tüm familyaları detaylarıyla açıklayacağım. Sabrınız ve ilginiz için şimdiden teşekkürler.
b)Enfektivite: Viral nükleik asitlerin çoğu doğrudan enfeksiyözdür. Uygun bir konak ile karşılaştıklarında, yeni virüs oluşturmak için gerekli tüm genetik bilgiyi taşırlar. Bir çok artı sarmallı RNA ve DNA virüslerinin (poxvirüsler hariç) çıplak nükleik asitleri enfeksiyözdür. Çift sarmallı RNA virüsleri ve eksi sarmallı RNA virüslerinin RNA’ları enfeksiyöz değildir. Enfeksiyöz nükleik asitler, virionlardan daha çok sayıda konakta yerleşirler.
İnsan Virüs Gruplarının İçerdikleri Bazı Morfolojik Yapılar
Virüsler Morfolojiler
DNA Virüsleri
Poxvirüs Komplex
Herpesvirüs Zarflı ikozahedral
Adenovirüs Çıplak ikozahedral
Papovirüs Çıplak ikozahedral
Hepadnavirüs Zarflı sferik
Parvovirüs Çıplak ikozahedral
RNA virüsleri
Pikornavirüs Çıplak ikozahedral
Togavirüs Zarflı ikozahedral
Flavivürüs Zarflı ikozahedral
Coronavirüs Zarflı helixel
Reovirüs Çıplak ikozahedral
Rhabdovirüs Zarflı helixel
Paramyxovirüs Zarflı helixel
Orthomyxovirüs Zarflı helixel
Bunyavirüs Zarflı helixel
Arenavirüs Zarflı helixel
Retrovirüs Zarflı helixel
*İnsanlarda enfeksiyon yapan virüsler arasında çıplak ikozahedral RNA, zarflı ikozahedral RNA, çıplak ikozahedral DNA, zarflı ikozahedral DNA ve zarflı helixel RNA virüs morfolojileri yer alır. Helixel simetri DNA paketleyemediği için bu virüse rastlanmaz. Bütün bunlara ek olarak insanlarda enfeksiyon yapan helixel simetrili RNA virüslerinin hepsi zarflıdır.
Aslında bu konudan sonra virüs benzeri konuları verecektim ancak onu virüsleri daha iyi kavradıktan sonra daha ayrıntılı yazacağım.
II.VİRÜSLERİN SINIFLANDIRILMASI
A.Sınıflandırmada Temel İlkeler
1.Nükleikoksit Tipi: Virüslerde DNA veya RNA’dan oluşan teek bir nükleik asit bulunur. Nükleik asitlerin tipine bakılarak virüsler DNA ve RNA virüsleri olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Sınıflandırmada en önemli kriter budur.
2.Nukleik Asit Yapısı: Nukleik asitlerin tek veya çift iplikcikli olması, düzlemsel yada çembersel yapıda olması, tek molekül halinde yada parçacıklı moleküller halinde olması gibi özelliklerdir.
3.Replikasyon Stratejisi: Bazı RNA virüsleri, replikasyonlarında parental RNA’yı, mRNA olarak kullanırken, bazıları ise mRNA sentezlemek zorundadırlar.
4.Morfolojisi: Virüsün büyüklüğü, morfolojik yapısı, simetrik özellikleri, kapsomer sayısı, zarf bulunup bulunmaması gibi özelliklerdir. Virüsler kapsidlerin oluşturduğu simetrik yapıya göre 3’e ayrılır:
a)İkozahedral simetrili virüsler: Kübik simetrili virüsler olarak da adlandırılırlar. Bu tür simetri yapısı 20 eşkenar üçgen şeklinde dizilen kapsomerlerin birleşmesiyle oluşan 12 köşesi bulunan bir simetri yapısındadır.
b)Helikal simetrili virüsler: Helezon yapılı virüsler olarak da adlandırılırlar. Bu tür simetride kapsomerler nukleusun etrafında bir eksen boyunca üst üste kıvrılarak boru şeklinde dizilmişlerdir. Yani bir nevi yay yada helezon oluşturmuşlardır.
c)Komplex yapılı (karmaşık) virüsler: Bazı virüsler belirgin bir simetri yapısı göstermezler. Bunların daha karmaşık ve daha farklı bir kapsid yapıları vardır. En büyük virüs olan poxvirüsler komlex yapıya sahip olup tuğlaya benzer görünümündedir.
5.Fiziksel ve Kimyasal Etkenlere Duyarlılıkları: Virüselrin eter veya kloroform gibi fiziksel veya kimyasal etkenlere karşı duyarlı yada dirençli olmaları gibi özelliklerdir.
6.Enzimatik Özellikler: Virüslerin RNA ve DNA polimeraz, nöroaminidaz, revers transkriptaz gibi spesifik enzimlerinin bulunup bulunmaması gibi özelliklerdir.
7.İmmünolojik Özellikleri: Virüslerin organizmada oluşturduğu bağışıklık şekli ve süresi gibi özelliklerdir.
8.Doğal Bulaşım Yolları: Virüslerin vücuda giriş şekilleri, taşınmaları, rezarvuar teşkil eden doğal kaynakları gibi özelliklerdir.
9.Tropizm: Enfekte ettikleri canlıların türü ve bu canlıların çeşitli organ ve doku hücrelerine karşı olan ilgileri gibi özellikleridir.
10.Patogenez: Virüslerin organizmada hastalık oluşturma mekanızmaları, organizmadaki hücreler üzerinde oluşturdukları patolojik etkiler ve inklüzyon cisimciği oluştrumaları gibi özelliklerdir.
11.Semptomları: Organizmada hastalık oluşturduklarında ortaya çıkan klinik tabloların özellikleridir.
Virüslerin Semptomlarına Göre Sınıflandırılmaları
Virüslerin oluşturduğu hastalık semptomlarına bakılarak yapılan sınıflandırma şekli, en eski sınıflandırma şeklidir. Bazı virüsler birkaç organda birden hastalık oluşturduğu için, aynı virüs bu sınıflandırma şekline göre birden fazla virüs grubu içinde yer almaktadır.
A.Genel Enfeksiyon Niteliğnde Hastalık Oluşturan Virüsler
Bu tür hastalık oluşturan virüsler kan dolaşımı ile bütün vücuda yayılırlar. Bu sayede birçok doku ve organı etkilerler. Klinik bulgu olarak genelde ateş, kırgınlık, deride döküntüler gibi semptomlar oluşur. Örnek; çiçek, kızamık, suçiçeği enfeksiyonları.
B.Primer Olarak Spesifik Organlara Yerleşerek Hastalık Oluşturan Virüsler
Virüsler kan dolaşımı, periferal siniler veya diğer yollarla yayılarak yalnızca belirli organlara yada dokulara yerleşip burada hastalık oluştururlar.
1.Sinir Sistemi Hastalıkları: Organizmaya giren virüs sinir sistemi hücrelerini enfekte ederek, paralizi, menenjit, ensefalit gibi semptomlarla seyreden hastalık yaparlar. Örnek; poliomyelit, kuduz, aseptik menenjit gibi enfeksiyonlar.
2.Solunum Sistemi Hastalıkları: Özellikle damlacık enfeksiyonu şeklinde vücuda giren virüs, solunum sistemi hücrelerine yerleşerek hastalık oluştururlar. Örnek; İnfluenza, parainflüenza, respiratuvar sinsityal virüsüne bağlı pnömoni, bronşit ve farenjit gibi enfeksiyonlar.
3.Deri ve Mukoz Membranların Lökalize Hastalıkları: Lokal yada sistemik enfeksiyonlar sonucu virüsün deriye ve mukoz membranlara ulaşmasıyla ortaya çıkan hastalık tablosudur. Örnek; Herpes simplex virüslerine bağlı uçuklar, molloscum contagiosum ve Herpanjine enfeksiyonları.
4.Göz Hastalıkları: Lokal yada sistemik enfeksiyonlar sonucu virüsün göze ulaşmasıyla oluşan hastalıklardır. Örnek; Adenovirus’lar ve Herpesvirus’lara bağlı konjuktivitler.
5.Karaciğer Hastalıkları: Virüslerin kan yoluyla ya direkt olarak hedef organ olan karaciğere ulaşması yada sistemik enfeksiyonların komplikasyonu olarak karaciğerde oluşan enfeksiyonlardır. Örnek; Hepatit virüslerine bağlı hepatitler, sarı ateş, enterovirüs, herpesvirüs ve rubella virüsüne bağlı komplikasyonlardır.
6.Tükrük Bezlerinin Hastalıkları: Tükrük bezlerine ilgisi olan virüslerin bu bölgelerde üreyerek oluşturdukları hastalıklardır. Örnek; Kabakulak ve Cytomegalovirus’ların oluşturduğu enfeksiyonlar.
7.Gastrointestional Sistem Hastalıkları: Sindirim sistemine ilgisi olan virüslerin ağız yoluyla alınması ile oluşan enfeksiyonlardır. Örnek; Rotavirus, Norwalk ajanı ve Entero virusların oluşturduğu gastroenterit enfeksiyonları.
8.Seksüel Yolla Bulaşan Hatalıklar: Seksüel salgılarda bulunan virüslerin cinsel ilişki sırasında bulaşmasıyla oluşan hastalıklardır. Örnek; Herpes simpleks virüsü, Hepatit B virüsü, Papillomavirus, Molloscum Contagiosum ve AIDS virüsünün oluşturduğu enfeksiyonlardır.
Evet şimdilik bu bilgi yoğunluğu altında daha fazla ezilmeden bitiriyorum bu konunun ardından tek tek virüs ailelerini tanıyacağız. Bu bilgileri değiştirerek kullanabilirsiniz ancak emeğe saygıdan ötürü kullanmamanızı rica ediyorum kendi çabalarımla yorumlayarak oluşturduğum ödevlerimden alıntılardır. Bilgilerin hepsi bilimsel ve doğrudur şüphe olmasın. Akademik çalışmalara da yeri geldikçe değineceğim. Şimdilik benden bu kadar kolay gelsin sağlığınız daimi olsun... Daha detaylı bilgi için http://www.ictvdb.org/ ancak hemen bakmamanızı tavsiye ederim gözünüz korkmasın şimdiden.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder